Το τραγούδι, η μουσική, ο χορός και το γλέντι συνιστούσαν κεντρικές δραστηριότητες της συλλογικής ζωής στις ορεινές κοινότητες της περιοχής των Τζουμέρκων. Κοινοτικές τελετουργίες και εορτασμοί συνέπιπταν με το αγροτικό ημερολόγιο προκειμένου να μνημονευτούν σημαντικές στιγμές του ατομικού και του συλλογικού βίου. Τα γλέντια που οργανώνονταν κατά τις περιόδους αυτές, με τη συμμετοχή των μουσικών από την γύρω περιοχή, αποτελούσαν σημείο αναφοράς για την κοινότητα. Ο βασικός πυρήνας των τραγουδιών περιλαμβάνει τραγούδια όπου κυριαρχεί το συναίσθημα και η άμεση σχέση με την καθημερινή ζωή, τις χαρές και τις λύπες των ανθρώπων που τα δημιούργησαν. Τραγούδια του έρωτα και της αγάπης, σκοποί που υμνούν τη λεβεντιά και το ανυπότακτο φρόνημα των κατοίκων, αλλά και τραγούδια καθιστικά, της τάβλας καθώς και ελεύθεροι αυτοσχεδιασμοί. Εκτελεσμένα από τις τοπικές κομπανίες που διατηρούν το τυπικό οργανικό σχήμα της περιοχής, κλαρίνο, βιολί, λαούτο και ντέφι. Οι χορευτικές φόρμες το ίδιο λιτές και δωρικές. Χοροί στα τρία, στρωτοί και συγκαθιστοί, ενταγμένοι πάντα σε ένα σύνολο εθιμοτυπικών κανόνων υπαγορευμένων από το κοινοτικό ήθος.
Ο χώρος των Τζουμέρκων, εξεταζόμενος σε ότι αφορά τη μουσική και χορευτική του παράδοση, εμφανίζει κάποιες ιδιαιτερότητες. Η μουσική και χορευτική παράδοση του τόπου με τις εσωτερικές της διαφοροποιήσεις, που είναι περισσότερο έντονες στα βλαχοχώρια, αποτελεί ένα ιδιαίτερο υποσύνολο στο πλαίσιο της ηπειρώτικης παράδοσης, με επιδράσεις τόσο από την σαρακατσάνικη παράδοση όσο και από εκείνη του Ξηρόμερου. Είναι ένας χώρος ανοικτός σε διάφορες επιδράσεις οι οποίες ταξιδεύουν, ακολουθώντας τους δρόμους των εμπόρων, των κτηνοτρόφων αλλά και των ίδιων των μουσικών, οι οποίοι εμπλουτίζουν σταδιακά και με την πάροδο του χρόνου το τοπικό ρεπερτόριο.
Τοπικές κομπανίες δημιουργούνται στα ονομαστά Βλαχοχώρια, Συρράκο και Καλαρρύτες. Η υπόλοιπη περιοχή τροφοδοτείται με κομπανίες από τα Ιωάννινα, την Άρτα και τα Τρίκαλα, οι οποίες έρχονται να συνδράμουν τις τοπικές. Η μακροβιότερη κομπανία της περιοχής υπήρξε εκείνη των Γεροδημαίων και ακολουθούν εκείνες των Μπεσιραίων, με έδρα τα Τρίκαλα, και των Διαμανταίων, από τα Πράμαντα. Το τοπικό ρεπερτόριο εμμένει στα βαριά τσάμικα, με παραπομπές στο κλέφτικο τραγούδι. Η καταγωγή αυτού του ύφους φαίνεται ότι κρατά από το γειτονικό Ξηρόμερο από το οποίο και πέρασε μέσω Άρτας.

Γιάννης-Κώστας.mp3

Η-Γκόλφω.mp3

Ας-παν-να-δουν-τα-μάτια-μου.mp3